Program Rodzina 500+ to jedno z najważniejszych świadczeń rodzinnych w Polsce, wprowadzone w 2016 roku w ramach sztandarowego projektu rządu. Świadczenie wychowawcze, bo taka jest jego pełna nazwa, przysługuje na każde dziecko do 18 roku życia, bez względu na dochód rodziny. Jak więc prawidłowo ubiegać się o 500+ i otrzymywać comiesięczne wsparcie dla naszych pociech? Oto praktyczny poradnik krok po kroku.
Kto może ubiegać się o 500+?
Kryterium dochodowe
Podstawową zasadą programu 500+ jest brak kryterium dochodowego. Oznacza to, że świadczenie wychowawcze przysługuje na każde dziecko do 18. roku życia, niezależnie od dochodu rodziny. Jedynym warunkiem pod tym względem jest dochód poniżej tzw. „pierwszego progu podatkowego”, czyli 85 528 zł w przypadku rodziców samotnie wychowujących dziecko. Przy dochodzie rodziny powyżej tej kwoty świadczenie przysługuje jedynie na pierwsze lub jedyne dziecko.
Rodzaje rodzin uprawnionych
500+ przysługuje zarówno rodzinom pełnym (rodzice lub małżonkowie opiekujący się dzieckiem), jak i niepełnym (gdy dziecko wychowuje samotny rodzic). Świadczenie otrzymują także rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze na każde umieszczone w nich dziecko. Ponadto 500+ przysługuje na dziecko, nawet jeśli rodzic mieszka za granicą, ale dziecko zamieszkuje w Polsce.
Obywatelstwo i miejsce zamieszkania
Aby ubiegać się o 500+, trzeba posiadać polskie obywatelstwo lub prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terenie RP. Jeśli oba rodzice są cudzoziemcami, przynajmniej jedno z nich musi mieć takie uprawnienia. Co do miejsca zamieszkania, wystarczy, że dziecko mieszka w Polsce. Nie jest ważne, czy rodzice mieszkają w naszym kraju, czy za granicą.
Jak złożyć wniosek o 500+?
Termin składania wniosku
Standardowo wnioski o 500+ należy składać od 1 lutego do 30 kwietnia danego roku. Jest to termin na złożenie wniosku na okres świadczeniowy od 1 czerwca do 31 maja następnego roku. Osoby składające wniosek po 30 kwietnia otrzymają świadczenie dopiero od miesiąca złożenia wniosku (czyli z wyrównaniem od czerwca).
Forma i miejsce złożenia wniosku
Wnioski można składać drogą elektroniczną przez stronę Ministerstwa Rodziny empatia.mrpips.gov.pl, portal gov.pl, bankowość elektroniczną lub portal PUE ZUS. Osobiście wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Możliwe jest także wysłanie wniosku pocztą tradycyjną.
Wymagane dokumenty
Do wniosku należy dołączyć odpowiednie dokumenty potwierdzające prawo do świadczenia. Są to m.in. dokument stwierdzający tożsamość wnioskodawcy, skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, dokumenty potwierdzające prawo pobytu w Polsce itp. W przypadku rodzin zastępczych dodatkowo potrzebne jest postanowienie o umieszczeniu dziecka w pieczy.
Co zawiera wniosek o 500+?
Dane osobowe wnioskodawcy i dzieci
Wniosek zawiera przede wszystkim dane osoby ubiegającej się o świadczenie, czyli imię, nazwisko, PESEL, NIP, adres zamieszkania. Podajemy również dane dzieci, na które ubiegamy się o 500+ - imiona, nazwiska, daty urodzenia, numery PESEL.
Oświadczenia dotyczące sytuacji rodzinnej
We wniosku składamy oświadczenia dotyczące np. ustalenia prawa do świadczenia, przekazywania świadczenia na wskazany numer rachunku bankowego, czy pozostawania dziecka w pieczy zastępczej. Oświadczamy także, że dane zawarte we wniosku są zgodne z prawdą.
Załączniki do wniosku
Do wniosku dołączamy wymagane dokumenty, takie jak: dowód osobisty wnioskodawcy, akty urodzenia dzieci, dokumenty potwierdzające prawo pobytu w Polsce itd. Pozwoli to na szybszą weryfikację danych przez urzędników.
Jak przebiega weryfikacja wniosku?
Sprawdzenie poprawności i kompletności
Po złożeniu wniosku, urząd gminy sprawdza poprawność i kompletność danych oraz dołączonych dokumentów. W razie braków wezwie nas do uzupełnienia brakujących informacji lub dokumentów w terminie 14 dni.
Decyzja o przyznaniu świadczenia
Jeśli wniosek jest prawidłowo wypełniony, a my spełniamy kryteria do otrzymania świadczenia, wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydaje decyzję administracyjną o przyznaniu nam prawa do 500+ na dane dziecko. Decyzja wydawana jest w ciągu 2 miesięcy od złożenia wniosku.
Możliwość odwołania się
Jeśli nasz wniosek zostanie odrzucony, przysługuje nam prawo do odwołania się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w terminie 14 dni od otrzymania decyzji o odmowie. W odwołaniu wskazujemy z jakimi zarzutami się nie zgadzamy.
Wypłata i wydatkowanie środków z 500+
Sposób i termin wypłaty świadczenia
Jeśli otrzymaliśmy pozytywną decyzję, świadczenie wypłacane jest montesyjnie, nie później niż do ostatniego dnia miesiąca. Wypłata następuje na wskazany przez nas numer rachunku bankowego, rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub w formie przekazu pocztowego.
Na co można przeznaczyć pieniądze z 500+?
Środki z programu 500+ są przyznawane na utrzymanie i wychowanie dziecka, dlatego powinny być przeznaczane na zaspokajanie jego bieżących potrzeb. Mogą to być więc np. zakup żywności, odzieży, podręczników, opłacenie zajęć dodatkowych lub wycieczek szkolnych.
Konsekwencje niewłaściwego wykorzystania
Jeśli wydamy pieniądze z 500+ niezgodnie z ich przeznaczeniem, czyli na cele niezwiązane z utrzymaniem dziecka, możemy zostać wezwani do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, a nawet może grozić nam kara grzywny lub ograniczenia wolności.
Przedłużenie prawa do 500+
Konieczność złożenia nowego wniosku co roku
Aby nadal otrzymywać świadczenie 500+ po zakończeniu okresu świadczeniowego, konieczne jest złożenie kolejnego wniosku w terminie od 1 lutego do 30 kwietnia na nowy okres. Prawo do świadczenia nie jest przedłużane automatycznie.
Kiedy należy zgłosić zmiany mające wpływ na 500+?
W ciągu 14 dni od zaistnienia zmiany powinniśmy poinformować urząd gminy o wszelkich zmianach mających wpływ na prawo do 500+ (np. uzyskanie dochodu, wyjazd dziecka z kraju). Pozwoli to uniknąć konieczności zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.
Utrata i przywrócenie prawa do świadczenia
Możemy utracić prawo do 500+, jeśli np. nasze dziecko zacznie się uczyć w szkole za granicą lub przekroczy 18. rok życia. Jednak jeśli sytuacja rodzinna się zmieni, a dziecko wróci do Polski i zamieszka z nami, możemy ponownie wystąpić o przyznanie prawa do świadczenia wychowawczego.
Podsumowanie
Program Rodzina 500+ to szansa na realne wsparcie budżetów domowych w wychowaniu dzieci. Aby skorzystać ze świadczenia wychowawczego, należy dobrze zapoznać się z zasadami przyznawania 500+ i terminowo złożyć kompletny i poprawny wniosek wraz z wymaganymi załącznikami. Pieniądze otrzymane w ramach programu powinny być wydawane zgodnie z ich przeznaczeniem, czyli na zaspokajanie bieżących potrzeb dziecka. Warto pamiętać o konieczności składania wniosku co roku na nowy okres świadczeniowy oraz informowaniu urzędu o zmianach mających wpływ na wypłatę 500+. Dzięki temu przez cały okres uprawnień nasze dziecko będzie otrzymywać należne wsparcie.